Aanleiding
Al vele jaren gebruiken we op de space het schoonmaakmiddel Alklanet om de tafels, kasten, koelkast, en beeldschermen mee te reinigen. Het werkt snel en makkelijk en je kan er op schermen en ruiten een streeploos resultaat mee krijgen.
We zijn blij met een schone space, maar dat kost wel zo’n 3 à 4 flessen per maand en die flessen kosten al lang 8 à 9 € incl. BTW per stuk. Bij onze gebruikelijke leverancier is de prijs recent omhoog gegaan naar 9,12 € oftewel boven de 11 € incl. BTW. Omdat sommige deelnemers erg graag ook Alklanet voor thuis willen (het is niet te koop bij supermarkten en drogisten), en omdat wij graag een deel van de hoge kosten willen terugverdienen, verkopen we ze het op de space voor een nog exorbitanter bedrag. Gemiddeld verkopen we ongeveer 2 flessen per maand.
Ook al jaren zijn we regelmatig op zoek naar een alternatief. We zijn blij met het spul, maar het is hartstikke duur. Maar steeds kwamen we weer terug bij Alklanet want het werkt toch beter en prettiger.
De zoektocht
Voor mij bestond de zoektocht uit online zoeken en schoonmaakmiddelen bestellen. Maar een aantal scheikundig onderlegde deelnemers hadden een veel hackerigere aanpak: zelf maken! Het project RevKlanet heeft geleid tot meerdere bruikbare alternatieven, maar ze waren het toch allemaal net niet: het irriteerde de luchtwegen, of het liet strepen achter, of het was te duur.
Alle versies van RevKlanet waren gebaseerd op het hoofdbestanddeel van Alklanet: 2-butoxyethanol. De fabrikant, Ecolab, moet immers een Safety Data Sheet beschikbaar stellen, en hoewel niet alle ingrediënten daarin hoeven te staan, weten we vanwege het SDS van Alklanet wel zeker dat er 2-BE in Alklanet zit.
Recent kwam @thomas met het idee om eens te proberen om pure 2-BE op te lossen in water. We hadden de simpele oplossing zonder andere ingrediënten immers nog niet geprobeerd. We hebben het spul online besteld, en gemengd met gedestilleerd water (met kraanwater zou het wellicht alsnog niet streeploos reinigen en de nozzle verstoppen).
De concentratie 2-BE in Alklanet is niet bekend, behalve dat het tussen de 5 en 10% zit. Dus hebben we gegokt op 7,5% en het resulterende goedje lijkt in de praktijk praktisch identiek aan Alklanet qua performance. Het lijkt er dus op dat er geen andere ingrediënten nodig zijn. Dit is dus het recept: vul 75 ml pure 2-BE met gedemineraliseerd water aan tot 1 liter, even roeren, klaar! We hebben besloten dit niet geheim te houden, maar onder CC0-licentie te delen 
En nu we iets hebben dat we waarschijnlijk daadwerkelijk gaan gebruiken, en omdat ik echt geen zin heb in juridisch gedoe met handelsmerken, is het tijd geworden om een naam te gaan gebruiken die niet op Alklanet lijkt. Aangezien het een generieke reiniger is op basis van 2-BE heb ik het maar gewoon gehouden op 2-BE-Cleaner. Om poëtische redenen werkt Engels beter dan Nederlands. De nieuwe naam is Klarinet (zie update.)
Inmiddels heb ik nog wat veiligheidsbladen gevonden van andere schoonmaakmiddelen, die het zelfde blauwe uiterlijk hebben als Alklanet, en allemaal ook dat ene zelfde actieve ingrediënt hebben. In onze kloon zit vooralsnog geen kleurstof, dus die is transparant.
Flessen bewaren voor hergebruik!
Het schoonmaakmiddel zelf is maar de een deel van de magie. De rest wordt veroorzaakt door de spuitbus en het gebruik van microvezeldoeken. Er is haast geen andere spuitfles die zo goed en gelijkmatig sproeit als wat we van Alklanet gewend zijn. Het valt ook op dat de andere merken 2-BE-gebaseerde reinigers dezelfde fles gebruiken.
De ribbelhalsfles en de trigger zijn los te koop. De trigger heeft een spuitmond (nozzle) die voor het patroon zorgt. @CH23 heeft gevonden dat het gaat om de OpUs van het bedrijf Afa Dispensing uit Eindhoven, en dan wel de 3-finger variant. @peetz0r heeft experimenteel vastgesteld dat het de versie met 40° nozzle is.
Helaas zijn die triggers niet makkelijk verkrijgbaar via een webshop. Althans, wij hebben ze niet kunnen vinden. Andere uitvoeringen van de OpUs zijn wel via webshops te bestellen, maar zijn bij kleine hoeveelheden nogal duur.
De fabrikant geeft aan dat de trigger zo’n 10 000 keer meegaat, en vertaalt dat naar 27 flessen van 500 ml. Dat wil zeggen dat we een lege alklanetfles van 1 liter waarschijnlijk nog zo’n 12 keer zouden kunnen hervullen. Bewaren dus!
Etiket
Nou ben ik echt geen expert in het labelen van flessen die chemicaliën bevatten, maar het lijkt erop dat er ongeveer 2 opties zijn: of je zet een berg waarschuwingen op de verpakking, of je zegt dat het alleen voor professioneel gebruik is en verwijst naar een veiligheidsblad. Alklanet doet dat laatste, maar ik ben zelf altijd wel fan van duidelijkheid en in-situ-documentatie, dus ik heb de standaard P- en H-zinnen op een etiket gezet. Toevoeging: inmiddels weet ik er veel meer over, is er berekend (zie update) dat dit mengsel als niet gevaarlijk moet worden geklassificeerd, en hebben we officiëel antwoord (zie update) dat het dan ook onwenselijk is om de GHS-pictogrammen en H-zinnen op het etiket te zetten.
Die waarschuwingen gaan overigens over 2-butoxyethanol in pure vorm, terwijl wij het verdund gebruiken. Voor zover ik heb kunnen vinden, is er een complex stelsel van regels en berekeningen waarmee je kunt bepalen of de waarschuwingen ook nog relevant zijn bij mengsels. Maar onder het mom van “better safe than sorry” heb ik gewoon alles overgenomen. Daarbij ben ik uitgegaan van de classificatie van ECHA (European Chemical Agency), die ook wordt gebruikt in de veiligheidsbladen van de Nederlandse schoonmaakmiddelen op basis van 2-BE. Er zijn Amerikaanse en Duitse standaarden die in 2-BE een veel gevaarlijkere stof zien, met bijbehorende heftigere symbolen en teksten. Maar omdat die interpretaties controversieel zijn (en afgewezen door het Committee for Risk Assessment van ECHA) en we het sowieso in verdunde vorm gebruiken met een lage concentratie, leek het me goed om gewoon de Europese standaard aan te houden. (Zie update hieronder.)
De afkorting “2-BE” doet denken aan “to be or not to be” van Shakespeare. Daarom leek het me leuk om nog een vergezochte verwijzing op het etiket te zetten, en dan specifiek de aapjesfractal die brainsmoke voor het beperkte-oplage T-shirt van HAR2009 had gemaakt. Het is een fractal van apen met typmachines, verwijzend naar de stelling van de eindeloos typende apen. Inmiddels heb ik de SVG gekregen, maar daar moet nog wat mee worden gedaan. Eigenlijk zoek ik voor dat werk iemand die beter is in grafisch mooie dingen maken dan ik.
Verkoop?
We zijn Alklanet ooit gaan verkopen op verzoek van deelnemers, maar de generieke open source 2-BE-Cleaner komt waarschijnlijk niet kant-en-klaar te koop op de space. RevSpace is geen producent van schoonmaakmiddelen en qua aansprakelijkheid en zo ligt het wat lastig als wij dat wel worden, om het over BTW-regelgeving maar niet te hebben, dus gaan we het alleen mengen voor eigen gebruik. Maar het recept is extreem simpel en 2-BE is algemeen verkrijgbaar (waarbij het nuttig is om te weten dat het meerdere namen heeft, waaronder butylglycol). Dat gaat wel per liter en dat is veel meer dan je nodig zult hebben, dus misschien dat we het per 75 ml gaan verkopen zodat je zelf makkelijk 1 liter Klarinet kunt aanmaken. Het is wel moeite, dus we beloven niks.
